U čije ime (ne) smemo govoriti: o Sodžurner Trut i „iskustvu” kao polaznoj tački za življenje i razmatranje političkog subjekta
Emilia Epštajn
Apstrakt: Genealogija američkog feminizma pokazuje da je veoma rano, usled specifi čnosti socijalnog konstrukta SAD kao i posebnih uslova u kojima se kreiraju i razvijaju pojmovi roda i rase, došlo do razilaženja među „ženama” – takođe kategorije i pojma sa višestrukim značenjem i potencijalima za kreiranje i razgradnju (jednog, svojevrsnog) političkog subjekta. Jedna od okosnica razilaženja Amerikanki bilo je na osama „iskustvene” različitosti doživljaja i življenja roda i rase u Americi. Rad kreće od jednog od najcitiranijih govora u savremenoj feminističkoj teoriji „A zar nisam ja žena?”, Sodžurner Trut, a njime se i završava, jer je upravo razmatranje tog govora i načina na koji se instrumentalizovao u feminističkoj teoriji dovelo i do buđenja i koherentnog artikulisanja političkog subjekta Afroamerikanki, ali i do njegovog implementiranja u okvire feminističkih teorija koje imaju za cilj ukazivanje na problematičnost i ograničenost postupanja iz tačke politika identiteta.
„Ljubav žena, nežna i okrutna”: feministički savezi i prostori sporova u Zami: novo ispisivanje moga imena Odri Lord
Maja Milatović
Apstrakt: Biomitografija Odri Lord Zami: novo ispisivanje moga imena politički je angažovano feminističko delo koje potvrđuje aktivizam i posvećenost društvenoj promeni autorke. U ovom tekstu čitam Zami kao upečatljivo i vizionarsko delo, relevantano za brojna savremena pitanja u vezi bele nadmoći, brisanja glasova crnih žena, intersekcionalnosti i mogućnosti feminističkih saveza koji uzimaju u obzir razlike. Oslanjajući se na razmatranja Viktorije Barous o ambivalenciji kao otporu prema fiksiranju i zatvaranju, u ovom radu ispitujem načine na koje Lord opisuje ženske mreže i saveze kao mesta sporova. Naglašavam načine na koje Lord koristi razliku i ambivalenciju da predstavi izazove u stvaranju feminističkih saveza i pozove na dijalog, angažman i društvenu akciju. Smatram da naglasak koji Lord stavlja na prihvatanje razlika počiva na rušenju i izmeštanju pojma/norme belosti i njegovog/njenog potčinjavajućeg reprodukovanja u feminističkoj politici. Upravo to omogućava uistinu intersekcionalni i transformišući feministički aktivizam zasnovan na mnoštvenosti i mnogostrukosti. Na kraju, tvrdim da se biomitografija opire zatvaranju i bilo kakvom propisu i da omogućava prostore za pregovaranja i kritičko promišljanje dozvoljavajući uzajamno priznanje, dijalog i rast.
Modernističke odlike u Filozofskim fragmentima i esejima Ksenije Atanasijević
Nađa Bobičić
Apstrakt: Cilj ovog eseja jeste analiza književnih odlika tekstova Ksenije Atanasijević, tako što se u njima pronalaze modernističke odlike. U prvom dijelu rada, riječ je o formi, i insistiranju na fragmentarnosti, kao jednoj od osnovnih odlika modernističkih tekstova. Zatim, u drugom i trećem dijelu eseja, analiziraju se teme raslojavanja identiteta sa njegovim nepromjenjivim središtem, odnosno (ne)uhvatljivosti vremena, te strukture svijesti, koje preovlađuju u epohi modernizma. Četvrti dio rada bavi se poređenjem jednog od eseja Ksenije Atanasijević („Oko za oko... Povodom Hitlerovog proganjanja Jevreja”) sa esejom Virdžinije Vulf „Gospodin Benet i gospođa Braun“, kao jednim od najvažnijih modernističkih eseja, u kome se iznose neke ključne razlike između poetike modernizma i realističkih poetika koje su mu prethodile u XIX vijeku. Tako će se krug pisanja o radu Ksenije Atanasijević zatvoriti, i od književnosti ponovo vratiti feminizmu. U eseju se ukazuje da je podjela na književno, fi lozofsko i političko u njenim esejima samo uslovne prirode, jer se ti segmenti uvijek dopunjuju.
Trajno školovanje: protiv buke, a u službi remiksa
Nikolina Nedeljkov
Apstrakt: U vreme koje sve više zapostavlja ulogu obrazovanja kao sredstva istinske razmene postoji opasnost da bi korporatizacija mogla da zamagli distinkciju između individualizma i individualnosti, između uniformnosti i jedinstva, što su samo neki primeri šuma u komunikacionom kanalu. Stoga je nesporna potreba za održavanjem svesti o najmanje dva ključna aspekta obrazovanja. Jedan se odnosi na njegovu autentičnu karakteristiku – prenos informacija. Drugi se tiče odnosa između zajedništva i individualnosti. Oba podrazumevaju da se obrazovanje u velikoj meri bazira na jedinstvenoj valuti razmene među ljudima: jeziku. Kao takvo, ono je integralni deo uzajamno uslovljavajućeg odnosa između diskursa i kulturoloških stvarnosti. U svetu koji traga za radikalnom komoditizacijom, dominacija, beslovesno ubrzavanje, brutalna konkurencija i beskrupulozna utilitarnost kodirani u sentimentu neprijateljstva, a u čudnoj sprezi sa mitom o progresu i uvećavanju znanja koji su sami sebi svrha, često deluju kao mnogo prepoznatljiviji rečnik od jezika poklona. Čitanje kreativnih i kritičkih idiosinkrazija u ovom radu potcrtava potencijal remiksa kao oblika mirnog/miroljubivog otpora protiv represije u službi jačanja zajedništva. Time se otvara mogućnost za preusmeravanje na hic & nunc / anticarpediem model, rasvetljava bukom prouzrokovana konfuzija u areni borbe za moć i pokazuje značaj zajedništva i individualnosti u kontekstu potrage kao što je obrazovanje.
Studije kulture i antropologija: sudar titana ili narcizam malih razlika?
Marina Simić
Apstrakt: U ovom radu razmatra se odnos između socio-kulturne antropologije i studija kulture sa dodatnim osvrtom na njihov odnos u domaćoj sredini. Sa pojavom tzv. „krize reprezentacije” osamdesetih godina prošlog veka preispitujući svoje političke i epistemološke pozicije, antropologija je postala svesna svojih političkih pozicija i upustila se u dijalog sa tada narastajućim trendovima studija kulture. Ovaj dijalog doveo je do otvaranja antropologije prema različitim teorijskim paradigmama koje nisu dolazile iz same discipline, već iz različitih pravaca studija kulture (dekonstruktivistička kritika, različite teorije „moći delovanja”), pri tome se najčešće i dalje (s pravom) držeći ideje da je specifičnost antropologije „terenski rad” – određena vrsta etnografske imaginacije. U međuvremenu, sa „krizom kritike”, studije kulture izgubile su politički zamajac iz vremena kada se činilo da će „studije kulture biti smrt antropologije”, te je situacija danas takva da su studije kulture te koje bi svoju kritičku oštricu mogle da povrate oslanjajući se na neke nove paradigme iz antropologije. To ne znači da će „antropologija biti smrt studija kulture”, već pre da se kroz dijalog sa paradigmama koje se čine prilično udaljenim od savremenih kretanja u studijama kulture (kao što je „ontološki obrt”) otvori prostor za istinsko promišljanje savremenog sveta, čemu su studije kulture oduvek težile.
Neoliberalizacija apsolutnog duha: spiritualni mikro-otpori kao tržišni mehanizmi interpelacije
Goran Kauzlarić
Apstrakt: U ovom radu bavićemo se kulturno-političkim implikacijama liberalne spiritualnosti koja je integralni deo habitusa postmodernog civilnog društva. Posmatrajući je kao faktor socio-ekonomske reprodukcije u savremenim liberalnim demokratijama, potkrepljujemo pretpostavku da postoji funkcionalna veza postmoderne duhovnosti i društveno-materijalniih procesa neoliberalizacije. U svojim izvesnim aspektima, kao organska kombinacija New Age spiritualnosti i neoliberalne fi lozofi je, ona obezbeđuje ideaciono okruženje za funkcionisanje tržišne ekonomije, mehanizme preusmeravanja društvene tenzije i, naposletku, ideološko opravdanje negativnih efekata savremenog kapitalizma.
Ključne reči: kapitalizam, kult, tržište, spiritualnost, neoliberalizam, New Age, krivica
Apstrakt: U tekstu se traga za odgovorom na pitanja zašto prisustvo većeg broja žena u zakonodavnim telima ne rezultira uvek politikom koja je rodno osetljiva i prijemčiva za žene? Kako i da li žene zaista predstavljaju žene u parlamentu? Uvidom u radove uglavnom anglosaksonskih autorki koje su se najstudioznije do sada bavile problemom reprezentacije žena u politici, daje se prikaz različitih pristupa u definisanju pojma i tipova političke reprezentacije, s akcentom na odnos deskriptivne i supstancijalne, odnosno pasivne i aktivne reprezentacije. Analiziraju se rezultati istraživanja iz ove oblasti sa posebnim osvrtom na aktuelne teorije kritične mase, ponude i tražnje, političke prisutnosti, strateškog partnerstva i kritičnih aktera.
Ključne reči: žene, političke institucije, političke partije, politička reprezentacija
Apstrakt: Ovaj rad polazi od teze da je ,prirodni’ interes muškaraca i sam proizveden kao rodni efekat i da je taj interes u odbrani tradicionalnog rodnog poretka koji legitimiše homofobiju. Iako su muškarci nosioci rodno zasnovane represije, veliki deo njih je i trpi. Pokazaće se da razotkrivanje represivnosti rodne uloge muškarca ima subverzivni potencijal, ali da on nije dovoljno prepoznat u politikama Prajda u Srbiji. Definišući ga kao pokret za okončanje seksizma, polne eksploatacije i opresije, bel huks navodi da upravo feminizam muškarcima daje mogućnost za oslobođenje od patrijarhalnih stega. Feminizam je kroz širok spektar teorija i delovanja ukazao na različite sisteme reprezentacije rodnih uloga, koji represivnost roda čine kulturno neuočljivom. Ipak, feministička kritika rodnih odnosa nije u dovoljnoj meri prisutna u javnom delovanju politika Prajda u Srbiji. Sadržaj tog delovanja ukazuje da su politike Prajda više usmerene na izgradnju političke volje unutar postojećeg sistema, nego na kritiku represivnosti rodno ustanovljenog okvira društvenih odnosa. U nameri da doprinese razvoju politika Prajda, rad analizira sadržaj njihovog dosadašnjeg javnog delovanja kroz kritiku različitih modela maskuliniteta u Srbiji, kao i mogućnosti ovih politika da podstaknu muškarce na preispitivanje vlastite rodne uloge kroz koju im je, uz ostala ograničenja, nametnut interes da brane homofobični poredak.
